Evren ve Entropi
Düzensizlik (entropi)
ile ilgili günlük hayattan örnekler verebilir misiniz? Bir kaynakta, bir
insanın doğumuyla birlikte evrenin geçici olarak düzensizliğinin azaldığını,
ancak insanın ölmesiyle birlikte düzensizliğin tekrar arttığını okumuştum.
Bunun sebebi nedir? Bir de yine bir kaynaktan öğrendiğime göre, evrendeki
faydalı iş yapabilecek enerji sürekli azalıyor, düzensizlik artıyormuş. Bu
durum, evrenin daha kararlı duruma geçmesi demek değil midir? Evren bir yandan
daha kararlı bir duruma gelirken bir yandan da daha düzensiz olabilir mi?
Düzensizlik (entropi) ile ilgili günlük hayattan örnekler verebilir misiniz?
Örneğin bir salonun köşesinde bir kibrit çaktığımızda, kibritin ucundaki maddede depolanmış olan kimyasal enerji açığa çıkar ve bu arada yüksek hızla salınan gazın molekülleri, yakındaki hava molekülleriyle çarpışarak, onların kinetik enerjisinin artmasına yol açar. Bu hava molekülleri de, dışarıya doğru giderek genişleyen küresel kabuklar içindeki moleküllerle çarpışarak, onlara da kinetik enerji aktarırlar. Bir süre sonra; başlangıçta kibritin ucundaki maddede ‘derli toplu ve düzenli’ bir halde bulunan enerji, tüm salona dağılmış, salondaki moleküller arasında, neredeyse eşit olarak paylaşılmıştır. ‘Düzensizlik’ veya düzensizliğin bir ölçüsü olan ‘entropi’ artmıştır. Benzer şekilde, başlangıçta kibritin ucunda ‘derli, toplu ve düzenli’ görünen minicik katı parçacıklar kümesi, yani duman da, moleküllerle çarpışmalar sonucu, yani difffüzyon yoluyla tüm salona dağılır. Bu tür süreçlerin, ‘tersi kendiliğinden yer alamaz’ anlamında ‘tersinmez’ olduğu söylenir. Çünkü böyle bir kibrit yakma sürecini her birimiz defalarca izlemiş; fakat kibritin yakılması sonucunda salona dağılmış olan enerjinin, kendiliğinden tekrar sönmüş kibritin ucunda toplanarak kibriti yeniden ateşlediğini hiç birimiz asla görmemişizdir. Bu ikinci olay, fizik yasaları çerçevesinde mümkün olmakla beraber, kapalı sistemlerde kendiliğinden yer alan süreçlerde entropinin azalmamasını öngören ‘termodinamiğin ikinci yasası’ (ΔS≥0) nedeniyle gerçekleşmesi olasılığı yok denecek kadar az olan bir olaydır.
Bir başka örnek, mutfaktaki tezgahın üzerinde bulunan bir yumurtanın yere düşüp kırılmasıdır. Başlangıçta karmaşık bir yapı içerisinde ‘derli toplu ve düzenli’ olan bir atom ve moleküller kümesi, sonuçta ‘paramparça ve darmadağınık’ bir hal alır. Düzensizlik artışıyla sonuçlanan bu olay da keza, ‘tersinmez’ bir süreç oluşturur. Çünkü kırık bir yumurtanın kendiliğinden derlenip toparlanarak eski haline geldiği görülmemiştir.
Bir kaynakta, bir insanın doğumuyla birlikte evrenin geçici olarak düzensizliğinin azaldığını, ancak insanın ölmesiyle birlikte düzensizliğin tekrar arttığını okumuştum. Bunun sebebi nedir?
Düzensizlik (entropi) ile ilgili günlük hayattan örnekler verebilir misiniz?
Örneğin bir salonun köşesinde bir kibrit çaktığımızda, kibritin ucundaki maddede depolanmış olan kimyasal enerji açığa çıkar ve bu arada yüksek hızla salınan gazın molekülleri, yakındaki hava molekülleriyle çarpışarak, onların kinetik enerjisinin artmasına yol açar. Bu hava molekülleri de, dışarıya doğru giderek genişleyen küresel kabuklar içindeki moleküllerle çarpışarak, onlara da kinetik enerji aktarırlar. Bir süre sonra; başlangıçta kibritin ucundaki maddede ‘derli toplu ve düzenli’ bir halde bulunan enerji, tüm salona dağılmış, salondaki moleküller arasında, neredeyse eşit olarak paylaşılmıştır. ‘Düzensizlik’ veya düzensizliğin bir ölçüsü olan ‘entropi’ artmıştır. Benzer şekilde, başlangıçta kibritin ucunda ‘derli, toplu ve düzenli’ görünen minicik katı parçacıklar kümesi, yani duman da, moleküllerle çarpışmalar sonucu, yani difffüzyon yoluyla tüm salona dağılır. Bu tür süreçlerin, ‘tersi kendiliğinden yer alamaz’ anlamında ‘tersinmez’ olduğu söylenir. Çünkü böyle bir kibrit yakma sürecini her birimiz defalarca izlemiş; fakat kibritin yakılması sonucunda salona dağılmış olan enerjinin, kendiliğinden tekrar sönmüş kibritin ucunda toplanarak kibriti yeniden ateşlediğini hiç birimiz asla görmemişizdir. Bu ikinci olay, fizik yasaları çerçevesinde mümkün olmakla beraber, kapalı sistemlerde kendiliğinden yer alan süreçlerde entropinin azalmamasını öngören ‘termodinamiğin ikinci yasası’ (ΔS≥0) nedeniyle gerçekleşmesi olasılığı yok denecek kadar az olan bir olaydır.
Bir başka örnek, mutfaktaki tezgahın üzerinde bulunan bir yumurtanın yere düşüp kırılmasıdır. Başlangıçta karmaşık bir yapı içerisinde ‘derli toplu ve düzenli’ olan bir atom ve moleküller kümesi, sonuçta ‘paramparça ve darmadağınık’ bir hal alır. Düzensizlik artışıyla sonuçlanan bu olay da keza, ‘tersinmez’ bir süreç oluşturur. Çünkü kırık bir yumurtanın kendiliğinden derlenip toparlanarak eski haline geldiği görülmemiştir.
Bir kaynakta, bir insanın doğumuyla birlikte evrenin geçici olarak düzensizliğinin azaldığını, ancak insanın ölmesiyle birlikte düzensizliğin tekrar arttığını okumuştum. Bunun sebebi nedir?
