Size öncelikle şunu belirtmeliyim ki,
bahsedeceğimiz plazma hoparlörin evlerimizde bulunan plazma TV’ lerin
hoparlörleriyle alakası yok.
Bu hoparlöre plazma hoparlörünün
denilmesinin nedeni, havadaki elektronların plazma yapısına geçerek ritmik bir
şekilde titreşmesiyle oluşan sesler bütünü üretmesinden dolayıdır.
Bu ilginç hoparlörün nasıl çalıştığına
bakmadan önce size bunu daha iyi anlatabilmem için birkaç teknik bilgi vermem
gerekli. Bunlardan ilki plazma ne olduğunu açıklamak olacak.
Plazma nedir?
Plazma yapısını kabaca şu şekilde
açıklayabiliriz: Katı bir cismi oluşturan moleküllerin hareketi çok azdır,
moleküllerin ortalama kinetik enerjisi herhangi bir yöntemle (örneğin
ısıtılarak) arttırıldığında cisim ilk önce sıvıya, sonra da gaza dönüşür. Eğer
gaz halindeki madde ısıtılmaya devam edilirse iyonlaşma başlar, bir elektron
çekirdeği çekiminden kurtulur ve serbest bir elektron uzayı meydana getirerek
maddeye yeni bir şekil kazandırır. Bu durum devam ettiğinde iyon bulutları
oluşmaya başlar. Oluşan bu iyonlar, elektron ve nötr atom karışımı, plazma
olarak adlandırılır. Plazma yapısı katı, sıvı ve gazdan farklı olarak yani bir
nevi maddenin dördüncü yapısı olarak incelenir.
Ses nedir?
İkinci olarak ses nedir, nasıl oluşur ona
bakalım. Ses, iletişimin en temel birimidir. Ses dediğimiz olay,
titreşimin havada ilerleyip kulağımıza gelmesi ile oluşur. Titreşimin frekansı
ses tonunu belirlerken, titreşimin şiddeti sesin ne kadar uzak mesafelere
gideceğini belirlemektedir.
Şimdi plazmanın ve sesin ne olduğunu
öğrendiğimize göre plazma hoparlörü nedir ve nasıl çalışır ona bakalım.
Günlük yaşantımızda cep telefonlarında,
televizyonlarda ve hatta trafik lambalarında kullandığımız hoparlörler 1920
yılından beri hiçbir şekilde evrime uğramadı. Ta ki şimdiye kadar. Birkaç
yıldır kendini yeni yeni gösteren plazma hoparlörler bu evrimde yeni bir rol
oynamaya başladı bile. Plazma hoparlöre en iyi örnek, yağmurlu bir havada
dışarı baktığınızda gördüğünüz o parlak yıldırımın birkaç saniye sonra gelen
büyük görkemli gürültüsüdür.
Plazma hoparlörü nasıl çalışır?
Plazma hoparlörün çalışabilmesi için
öncelikle bir plazma oluşturması gerekli. Bunun için en büyük sorun,
havayı yırtmaları gerekmesi. Bunu şu şekilde açıklayabiliriz: Bulunan ortamın
gaz dengesi ve nem oranına bağlı olarak ufak bir ark oluşturulmak istendiğinde,
1cm için yaklaşık 3000-4000 volt gerilime gereksinimi vardır. Plazmalar ise
birkaç yüz bin volt gerilim ile oluşurlar. Bu yüksek gerilimi elde edebilmek
içinse bir trafo kullanılır. Trafo girişteki birkaç voltu üzerinde depolayarak
birkaç yüz bin volta yükseltmektedir. Trafoyu kontrol etmek için ise bir sürücü
devresi kullanılır. Bu sürücü devresi trafoya giden elektriğin frekansını
kontrol ederek ses sinyalleri oluşturmasını sağlar. Sizin yapmanız gereken
şeyse sürücü devresi girişine ses sinyali vermek. Böylece oluşan plazma
titreşerek ses çıkartmaya başlar. Hemen hemen bütün frekansları
çalabilmektedir. Bass ses dediğimiz çok düşük frekanslarda plazma düz olan
yapısını bozduğu için belirli bir frekansa kadar inmektedir.
Plazma hoparlörler hiç şüphesiz ilginç bir
icat. Fakat bu icadın evlerimize gelmesi ne kadar sürer ya da kaç kişi satın
alır bilinmez. Sonuçta birkaç metre uzağınızda birkaç yüz bin volt olacak ve bu
da onu oldukça tehlikeli bir alet yapıyor. Fakat içerisinde çokça elektro fizik
barındıran ilginç bir ürün ve çok güzel göründüğünü de belirtmeliyiz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder